Trả lời:

Chào bạn, lời đầu tiên rất cám ơn bạn đã quan tâm và tin tưởng gửi câu hỏi về cho đội ngũ chuyên gia của Hội Gan mật Việt Nam.

Ung thư gan là căn bệnh ung thư phổ biến thứ 6 trên thế giới với với trên 782.000 người được chẩn đoán mỗi năm. Theo GLOBOCAN 2020, Việt Nam ung thư gan là bệnh có tỷ lệ mắc mới và tử vong cao nhất trong các bệnh ung thư thường gặp có thêm 26.418 người mắc ung thư gan và 25.272 người tử vong vì mắc bệnh.

Việc chẩn đoán ung thư tại gan cần làm rõ gồm ung thư gan nguyên phát và thứ phát, cụ thể:

- Ung thư gan nguyên phát là bệnh lý xảy ra khi các tế bào của gan trở nên bất thường, ảnh hưởng đến chức năng gan, có thể lan rộng sang các vùng khác của gan cũng như các cơ quan bên ngoài gan. Căn bệnh ác tính này gồm có 3 loại chính: ung thư biểu mô tế bào gan (Hepatocellular carcinoma, HCC), ung thư biểu mô đường mật (phát triển từ đường mật trong gan) và u nguyên bào gan (Hepatoblastoma – hay gặp trẻ em).

- Ung thư gan thứ phát là bệnh lý xuất hiện khối u ở gan, nhưng khối u này do các tế bào ung thư ở các bộ phận khác của cơ thể  xâm lấn và/hoặc di căn  sang gan; có thể là khối u ở dạ dày, túi mật, đại tráng, tuyến tụy, vú, phổi...

Với câu hỏi này, tôi chỉ làm rõ việc điều trị giai đoạn sớm của ung thư biểu mô tế bào gan (HCC - xuất phát triển từ tế bào gan người trưởng thành).

Mặc dù có nhiều hệ thống phân chia giai đoạn ung thư gan, nhưng tại các trung tâm điều trị lớn trên thế giới và ở nước ta hiện nay, hệ thống phân loại của BCLC (Barcelona Clinic Liver Cancer) được sử dụng rông rãi và thống nhất cho chẩn đoán và điều trị ung thư gan nguyên phát. Theo BCLC ung thư gan được chia thành 05 giai đoạn dựa vào đặc điểm khối u (kích thước, số lượng, xâm lấn xung quanh), chức năng gan (Child-Pugh) và chỉ số toàn trạng của người bệnh PS (performance status):

• Giai đoạn rất sớm (giai đoạn 0): Một khối u, kích thước < 2 cm, không có tăng áp lực tĩnh mạch cửa; chức năng gan Child-Pugh A (5-6 điểm); thể trạng sức khỏe hoạt động bình thường, không hạn chế PS 0
• Giai đoạn sớm (giai đoạn A): một hoặc 3 khối u, mỗi khối không quá 3 cm. Chức năng gan Child-Pugh A (5-6 điểm) hoặc Child B (7-9 điểm). Thể trạng sức khỏe hoạt động bình thường PS 0
• Giai đoạn trung gian (B): nhiều khối u, u lớn , chức năng gan còn được bảo tồn, PS 0
• Giai đoạn tiến triển (C): khối u xâm lấn mạch, di căn, chức năng gan còn được bảo tồn, PS 1-2
• Giai đoạn kết thúc (D): khối u xâm lấn mạch, di căn, chứng năng gan giai đoạn cuối, PS 3-4

Các phương pháp điều trị ung thư gan giai đoạn sớm gồm có:

Phẫu thuật cắt gan: phẫu thuật có thể được thực hiện để loại bỏ một phần gan có khối u

Phẫu thuật ghép gan: ghép gan là phẫu thuật thay thế một phần hay toàn bộ gan bị     bệnh bằng một phần hay toàn bộ gan lành từ người cho.

Phá hủy khối u qua da    

Phá hủy khối u bằng đốt sóng cao tần ( RFA-  radio frequency thermal ablation)

Tiêm cồn khối u gan (PEI- percutaneous ethanol injection)

Các phương pháp khác: phá hủy khối u bằng sóng Microwave, đông lạnh, laser…

Nút mạch

Nút mạch hóa chất (TACE).

Nút mạch hóa chất là phương pháp được sử dụng phổ biến, kết hợp giữa tiêm vào động mạch gan các hóa chất có tác dụng gây độc tế bào như 5-FU, 5-FUDR, cisplatin, Doxorubicin thường có trộn với Lipiodol và sau đó là nút động mạch nuôi khối u bằng các chất như gelfoam, coin, polivinyl alcohol. 

Nút mạch hóa dầu (TACE - DEB) sử dụng hạt Drug Eluting Bead làm dẫn chất vận chuyển hóa chất chống ung thư  và gây tắc mạch cho thấy những kết quả tích cực.

Nút mạch chất gây tắc mạch (TOCE): nút động mạch nuôi khối u bằng các chất như gelfoam, coin, polivinyl alcohol, Lipiodol  …..

Điều trị xạ trị:  

Tia X cường độ cao để phá hủy các tế bào ác tính và làm nhỏ khối u. Xạ trị thường được áp dụng đối với những khối u khu trú, không phẫu thuật được hoặc sau phẫu thuật,

Xạ trị chiếu ngoài, sử dụng tia phóng xạ từ máy gia tốc chiếu bên ngoài cơ thể áp dụng xạ trị điều biến cường độ (IMRT) và xạ trị định vị thân (SBRT). Đây là những hình thức xạ trị có độ chính xác cao, sử dụng nhiều chùm tia để cung cấp liều cao cho mô đích với liều giảm nhanh ở ngoài mô đích, do đó giảm thiểu liều nhận được từ các mô bình thường lân cận    

Xạ trị tại chỗ qua đường động mạch: sử dụng hạt vi cầu tải chất phóng xạ qua đường động mạch gan vào khối u.. Các chất phóng xạ sử dụng: Yttrium- 90, 131I- Lipiodol, Rheium-188…

Bác sĩ sẽ chọn lựa điều trị cho ung thư gan giai đoạn sớm tùy thuộc nhiều vào: kích thước của u, vị trí và số lượng khối u cũng như đặc điểm của từng bệnh nhân như: tuổi tác, tình trạng sức khỏe chung, bệnh lý nội - ngoại khoa đi kèm.

Trên thực tế, bệnh ung thư gan nếu được phát hiện càng sớm thì hiệu quả điều trị và tiên lượng thời gian sống càng tốt. Tiên lượng thời gian sống của bệnh ung thư gan theo phân loại BCLC ở giai đoạn rất sớm là 70% - 90% bệnh nhân sống trên 5 năm (điều trị bằng phẫu thuật, ghép gan, phá hủy u tại chỗ). Ở giai đoạn sớm, tỷ lệ này còn từ 50%-70%. Tỷ lệ này giảm dần ở các giai đoạn bệnh muộn hơn.

Tuy nhiên, trong nhiều năm sau khi kết thúc điều trị, bệnh nhân vẫn cần đến gặp bác sĩ và đảm bảo duy trì lịch tái khám. Bác sĩ sẽ tư vấn thăm khám, làm các xét nghiệm để xem liệu ung thư có tái phát hay không.

Bạn có thể được đề nghị tái khám 3 đến 6 tháng một lần trong 2 năm đầu, sau đó 6 đến 12 tháng một lần trong các năm tiếp theo. Thời gian bệnh không xuất hiện càng lâu, thì số lần tái khám càng ít đi.

Tóm lại: Việc tầm soát và phát hiện sớm ung thư là rất quan trọng, tiên lượng điều trị tốt khi người bệnh được phát hiện bệnh sớm. Đối với ung thư gan nguyên phát (HCC) giai đoạn sớm, người bệnh cần được tư vấn, hội chẩn đa chuyên khoa bởi các phẫu thuật viên, bác sĩ xạ trị, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh, bác sĩ nội khoa ung thư để đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp đem lại nhiều lợi ích nhất cho người bệnh.

(Bài trả lời do BS CKII Đặng Hoàng An – Bệnh viện Trung Ương Huế biên soạn. Nội dung này của Chuyên mục Giải đáp Gan mật tụy do Công ty Bayer đồng hành và tài trợ).